Μύθοι και αλήθειες
Η αιμοδοσία μπορεί να κάνει κακό στον οργανισμό και να προκαλέσει απώλεια της δύναμης του αιμοδότη. Μύθος ή αλήθεια;
Κάθε υγιής άνδρας ή γυναίκα ηλικίας 18-65 ετών μπορεί να δίνει άφοβα αίμα 2-4 φορές το χρόνο. Πριν από κάθε αιμοδοσία, ο αιμοδότης εξετάζεται από το γιατρό του κλιμακίου αιμοληψίας. Γίνεται ένα σύντομο τσεκ-απ βάσει ερωτηματολογίου σχετικά με το ιατρικό ιστορικό, τη γενική κατάσταση υγείας και τον τρόπο ζωής του δότη και ελέγχονται το επίπεδο της αιμοσφαιρίνης για διαπίστωση τυχόν αναιμίας, καθώς και η αρτηριακή πίεση και οι σφυγμοί. Επίσης εξετάζεται η όψη του ατόμου, η θερμοκρασία και αν χρειάζεται γίνεται ακρόαση. Αν κριθεί μετά απ’ όλα αυτά κατάλληλος και γίνει αιμοληψία, ένα δείγμα από το αίμα του θα εξεταστεί για ηπατίτιδα Β και C (HBV, HCV), AIDS (ιός HIV), λεμφοτρόπο ιό (HTLV) και σύφιλη. Επιπλέον πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι, συστηματικοί αιμοδότες ηλικίας 43-61 ετών, διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν καρδιοπάθεια, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστεριναιμία και εμβολικά επεισόδια από μη τακτικούς αιμοδότες.
Για την αναπλήρωση του όγκου και των συστατικών του αίματος, που δίνει ο δότης σε κάθε αιμοδοσία χρειάζεται πολύς καιρός ακόμα και μήνες ή χρόνια. Μύθος ή αλήθεια;;
Δίνοντας 450 ml αίματος, δηλαδή ποσότητα που αντιστοιχεί στο 1/20 του συνολικού όγκου του αίματος του δότη, ο οργανισμός αντιδρά ενεργοποιώντας μια αλληλουχία φυσικών μηχανισμών για να τα αναπληρώσει γρήγορα. Η αναπλήρωση αρχίζει αμέσως μετά την αιμοδοσία, αλλά για κάθε συστατικό απαιτείται διαφορετικός χρόνος για την ολοκλήρωσή της. Πιο γρήγορα (συνήθως μέσα σε 10 λεπτά) αναπληρώνεται ο όγκος του αίματος, χάρη στα υγρά που καταναλώνει ο αιμοδότης (συνήθως ένα ποτήρι πορτοκαλάδα). Το πλάσμα χρειάζεται 24 ώρες για να αναπληρωθεί πλήρως, τα αιμοπετάλια 72 ώρες, τα ερυθρά αιμοσφαίρια 2-4 εβδομάδες και ο σίδηρος 12 εβδομάδες στους άντρες και 16 στις γυναίκες. Γι’ αυτό συνιστάται να υπάρχει χρονική απόσταση τουλάχιστον τριών μηνών μεταξύ δύο αιμοδοσιών.
Δίνοντας αίμα μπορεί κάποιος να κολλήσει AIDS ή ηπατίτιδα ακόμα και κάποια άλλη μεταδοτική ασθένεια από τις σύριγγες και τις βελόνες με τις οποίες λαμβάνεται το αίμα.Μύθος ή αλήθεια;;
Η εποχή που στην αιμοδοσία χρησιμοποιούσαν σύριγγες και γυάλινες φιάλες, οι οποίες δεν αποστειρώνονταν ικανοποιητικά ανήκει στο πολύ μακρινό παρελθόν. Σήμερα όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την αιμοληψία (σύριγγες, βελόνες, πλαστικοί ασκοί, καθαριστικά δέρματος, επίδεσμοι) είναι αποστειρωμένα και μιας χρήσης. Επομένως, κανείς δεν κινδυνεύει να μολυνθεί δίνοντας αίμα.
Δεν ελέγχεται το αίμα κάθε φορά που δίνει ο δότης. Σε μερικές αιμοδοσίες μεταγγίζουν το αίμα χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους. Μύθος ή αλήθεια;;
Απαγορεύεται από το Νόμο η διάθεση αίματος για μετάγγιση αν προηγουμένως δεν έχουν τηρηθεί πιστά όλες οι απαιτούμενες διαδικασίες ελέγχου από τις Υπηρεσίες Αιμοδοσίας. Οι κανονισμοί για την αιμοδοσία είναι πολύ αυστηροί και κοινοί σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, χωρίς τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία (ετικέτες, αρχεία διεξαγωγής ελέγχου για ομάδα αίματος και τα λοιμώδη νοσήματα HIV, ηπατίτιδες Β και C, σύφιλη και λεμφοτρόπο ιό HTLV ) δεν επιτρέπεται να πραγματοποιηθεί μετάγγιση σε ασθενείς στα Κλινικά Τμήματα των Νοσοκομείων.
Με τις εξετάσεις που γίνονται στο αίμα, υπάρχει απόλυτη ασφάλεια για τον μεταγγιζόμενο ασθενή. Με την πρόοδο της επιστήμης, και τις εξετάσεις του αίματος, σήμερα το μεταγγιζόμενο αίμα είναι ασφαλέστερο από ποτέ. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος της μετάγγισης δεν μπορεί να είναι μηδενικός, γιατί μπορεί να υποκρύπτονται κίνδυνοι μέχρις στιγμής άγνωστοι για την επιστήμη, όπως για παράδειγμα ένας νέος ιός ή άλλος μολυσματικός παράγοντας , που δεν προκαλούν εκδήλωση κλινικών συμπτωμάτων σε κάποιους αιμοδότες (είναι απλώς φορείς), αλλά μπορεί να προκαλέσουν νόσο στους ασθενείς λήπτες.
Δεν πειράζει να το ρίξει κανείς έξω, αφού έτσι και αλλιώς η αιμοδοσία θα ελέγξει το αίμα και δεν θα κινδυνεύσει κανείς ασθενής που θα του μεταγγίσουν το αίμα. Μύθος ή αλήθεια;;
Η αιμοδοσία είναι μια πολύ υπεύθυνη πράξη. Οι εργαστηριακές εξετάσεις που γίνονται στον αιμοδότη δεν αρκούν για να βεβαιώσουν την ασφάλεια του μεταγγιζόμενου αίματος. Για το λόγο αυτό παρέχονται πληροφορίες και οδηγίες στους υποψήφιους αιμοδότες πριν δώσουν αίμα. Οι αιμοδότες πρέπει να είναι ξεκούραστοι, να μην έχουν καπνίσει ή φάει βαριά λιπαρά φαγητά, να μην έχουν πιεί αλκοόλ, να μην έχουν πάρει φάρμακα και να διαβάσουν προσεκτικά τις ερωτήσεις που περιλαμβάνονται στο Δελτίο του Αιμοδότη σχετικά με το ιατρικό ιστορικό και τον τρόπο ζωής τους. Από όλα τα μέτρα ασφάλειας του αίματος, που λαμβάνονται στη χώρα μας και διεθνώς, η «ασφαλής και υγιής» συμπεριφορά του δότη θεωρείται το σημαντικότερο.
Δίνοντας αίμα για κάποιον συγγενή ή φίλο σημαίνει ότι το προσφερόμενο αυτό αίμα μεταγγίζεται στο συγκεκριμένο ασθενή. Μύθος ή αλήθεια;;
Η διάθεση του αίματος που προσφέρεται από τους αιμοδότες είναι αποκλειστική ευθύνη των Υπηρεσιών Αιμοδοσίας. Σύμφωνα με τους κανονισμούς, η διάθεση του υπάρχοντος αποθέματος αίματος γίνεται με βάση τις ανάγκες αίματος των ασθενών. Στο έργο αυτό σημαντικό ρόλο παίζει η διαθεσιμότητα των ομάδων αίματος. Πριν από κάθε μετάγγιση γίνεται η δοκιμασία (test) συμβατότητας μεταξύ της ομάδας αίματος του δότη και του ασθενούς και μόνο όταν υπάρχει διασφάλιση της συμβατότητας αίματος επιτρέπεται να γίνει μετάγγιση. Το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν επιτρέπουν το αίμα συγκεκριμένου δότη να μεταγγίζεται σε συγκεκριμένο ασθενή για λόγους οργανωτικών δυσκολιών στην Υπηρεσία Αιμοδοσίας, αλλά και για λόγους δεοντολογικούς και ψυχολογικούς.
Στη διάρκεια της αιμοληψίας ο δότης αισθάνεται συνεχώς πόνο από το τσίμπημα της βελόνας.Μύθος ή αλήθεια;;
Όσοι δίνουν αίμα για πρώτη φορά είναι λίγο ανήσυχοι, αλλά είναι αλήθεια ότι το τσίμπημα της βελόνας πονάει μόνο τα πρώτα 2-3 δευτερόλεπτα. Σπάνια εξαίρεση αποτελούν τα άτομα με δύσκολες φλέβες. Διεθνείς έρευνες για την αιμοδοσία και τους λόγους που δίνει ή δεν δίνει κανείς αίμα δείχνουν ότι, όσοι δίνουν τακτικά αίμα δεν αναφέρονται στη βελόνα ούτε στα λίγα λεπτά από τον χρόνο που αφιερώνουν για την προσφορά αίματος. Αντιθέτως βεβαιώνουν ότι η αιμοδοσία τους κάνει καλό. Νιώθουν επιβεβαιωμένοι για την καλή τους υγεία και είναι σίγουροι ότι το συχνό τσεκάπ που τους γίνεται βοηθάει στην πρόληψη νοσημάτων. Κυρίως όμως μιλούν για την ψυχική ευεξία που αισθάνονται γιατί κάνουν το «καλό» σώζοντας δυο ή τρεις ασθενείς που μεταγγίζονται με τα ερυθροκύτταρα, το πλάσμα και τα αιμοπετάλια, τα οποία λαμβάνονται από τη μια μονάδα αίματος που προσφέρουν κάθε φορά.